برای بسیاری از دانشجویان، تحصیل در خارج از کشور یکی از اهداف اصلی و آرزوها است، به‌ویژه برای آن‌هایی که به دنبال مهاجرت هستند. آلمان، به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرفته و مهاجرپذیر در اروپا و جهان، تعداد زیادی از دانشگاه‌های معتبر را در خود جای داده و هر ساله تعداد زیادی دانشجوی بین‌المللی را جذب می‌کند. اما هزینه‌های تحصیل در آلمان دقیقاً چقدر است و چه مقدار هزینه نیاز است تا بتوان در این کشور فارغ‌التحصیل شد؟ هزینه‌های زندگی دانشجویی در آلمان، علاوه بر خرید کتب درسی، شامل مخارج روزمره مانند خرید مواد غذایی، میوه و اجاره خانه نیز می‌شود.
نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که هر چه مقصد تحصیلی شما محبوب‌تر باشد، هزینه‌های تحصیل در آن نیز بیشتر خواهد بود. اما خبر خوب این است که تحصیل در آلمان به‌طور کلی ارزان است و دولت در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت که شهریه دانشگاه‌های دولتی را به‌طور کامل لغو کند (طبق اطلاعات موجود در وبسایت studying-in-germany). با این حال، نباید تحصیل رایگان در آلمان را با تحصیل با هزینه کم اشتباه گرفت؛ چرا که این دو موضوع با هم تفاوت دارند. پرسش اصلی اینجاست که هزینه‌های تحصیل در این کشور دقیقاً چقدر است و چرا تحصیل رایگان با تحصیل مقرون‌به‌صرفه تفاوت دارد؟ اگر در فکر مهاجرت تحصیلی به آلمان هستید، این مقاله را از دست ندهید.
هزینه تحصیل در آلمان چقدر است؟
در مقایسه با بسیاری از کشورهایی که مقصد محبوب دانشجویان بین‌المللی برای مهاجرت تحصیلی هستند، هزینه‌های تحصیل در آلمان به طرز قابل‌توجهی کمتر است. در سال 2014، دولت آلمان قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن، شهریه دانشگاه‌های دولتی برای تمامی دانشجویان، از جمله دانشجویان بین‌المللی، حذف شد. این اقدام باعث شد که تعداد زیادی از دانشجویان برای تحصیل در آلمان ترغیب شوند. امروزه بیش از 380 هزار دانشجوی خارجی در آلمان مشغول به تحصیل هستند. با وجود اینکه در دانشگاه‌های دولتی آلمان شهریه‌ای دریافت نمی‌شود، اما دانشجویان باید هزینه‌هایی مانند هزینه‌های زندگی، هزینه‌های اداری، حق عضویت در اتحادیه‌های دانشجویی و هزینه حمل‌ونقل عمومی را بپردازند.
لازم به ذکر است که از سال 2017 به بعد، برخی از دانشگاه‌های آلمان از دانشجویان شهریه دریافت می‌کنند و دانشجویان بین‌المللی که قصد تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد را دارند، باید شهریه بپردازند. همچنین، دانشجویان موظف به پرداخت مبلغی به عنوان سهم ترم (semester contribution) هستند که معمولاً تا 300 یورو می‌رسد. هزینه تحصیل در آلمان معمولاً برای اکثر رشته‌ها مشابه است، هرچند این موضوع در دانشگاه‌های خصوصی و غیر دولتی متفاوت است. برای مثال، هزینه تحصیل در رشته‌هایی مانند مدیریت کسب‌وکار یا MBA (که سالانه به 35 هزار یورو می‌رسد) و مهندسی، بیشتر از سایر رشته‌هاست.
در واقع، حداکثر شهریه سالانه در دانشگاه‌های خصوصی آلمان به 30 هزار یورو می‌رسد. این مبلغ، در مقایسه با هزینه‌هایی که برای تحصیل در دانشگاه‌های سایر کشورها پرداخت می‌شود، بسیار کمتر است. به عنوان نمونه، هزینه تحصیل در رشته MBA در انگلستان حدود 50 هزار یورو تخمین زده می‌شود.
هزینه تحصیل در آلمان برای مقطع کارشناسی (لیسانس)
تحصیل در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در آلمان، حتی در دانشگاه‌های خصوصی، به‌طور کلی مقرون‌به‌صرفه و با هزینه‌های قابل‌قبول همراه است. با این حال، باید توجه داشت که رشته‌هایی مانند MBA، پزشکی و سایر دوره‌های حرفه‌ای ممکن است هزینه‌های بیشتری نسبت به دیگر رشته‌ها داشته باشند. همچنین، این هزینه‌ها می‌توانند بسته به دانشگاه انتخابی شما متفاوت باشند.
جدول زیر هزینه‌های تحصیل در آلمان را برای مقاطع دیپلم یا دوره‌های فنی‌وحرفه‌ای (Vocational or Diploma courses) و کارشناسی (Bachelor’s degree) بر اساس اطلاعات گردآوری شده از سایت upgradabroad نشان می‌دهد:
| دوره‌ها | هزینه تحصیل |
|---|---|
| دیپلم و دوره‌های فنی‌وحرفه‌ای | سالانه 300 یورو |
| سالانه 26,500 یورو در دانشگاه‌های خصوصی و مؤسسات غیرانتفاعی | |
| کارشناسی یا لیسانس | سالانه 300 یورو |
| سالانه 26,500 یورو در دانشگاه‌های خصوصی و مؤسسات غیرانتفاعی |
هزینه تحصیل در آلمان برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا
تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد (Master of Science – MS) در آلمان معمولاً یک دوره یک تا دو ساله (دو تا چهار ترم) است. برای دانشجویان داخلی و خارجی که در این مقطع در دانشگاه‌های آلمان تحصیل می‌کنند، شهریه‌ای تعیین نشده است، زیرا بیشتر دانشگاه‌های معتبر آلمان با بودجه دولتی تأمین مالی می‌شوند. دانشجویان، صرفاً ملزم به پرداخت هزینه‌های ثبت‌نام و هزینه بلیط ترم (semester ticket fee) هستند که بسته به طول مدت دوره تحصیلی، می‌تواند بین 138 تا 1500 یورو باشد.
هزینه‌های تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد می‌تواند بسته به رشته تخصصی متفاوت باشد. در برخی از موارد، دانشگاه‌ها ممکن است هیچ‌گونه شهریه یا هزینه‌ای از دانشجویان دریافت نکنند. یکی از بزرگ‌ترین هزینه‌هایی که دانشجویان خارجی در مقطع کارشناسی ارشد با آن مواجه می‌شوند، اجاره مسکن است. جدول زیر هزینه‌های تقریبی برخی از دانشگاه‌های برتر آلمان برای مقطع کارشناسی ارشد را نشان می‌دهد:
| اسامی دانشگاه‌ها | هزینه تحصیل در آلمان به یورو (کارشناسی ارشد) |
|---|---|
| دانشگاه فنی مونیخ (Technical University of Munich) | 152.30 |
| دانشگاه روپرشت کارلز هایدلبرگ (Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg) | 1500 |
| دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیانز مونیخ (Ludwig-Maximilians-Universität München) | 152.30 |
| دانشگاه هومبولت برلین (Humboldt University of Berlin) | 265.64 |
| دانشگاه فرایبورگ (University of Freiburg) | 1500 |
| دانشگاه آزاد برلین (Freie Universität Berlin) | 237.89 |
در ادامه، هزینه‌های روزمره و ضروری دانشجویان در این مقطع تحصیلی آورده شده است:
| نوع هزینه | مقدار هزینه به یورو |
|---|---|
| اقامت در محوطه دانشگاه (On-campus Accommodation) | 301.43 |
| اقامت در بیرون از محوطه دانشگاه یا در شهر (Off-campus Accommodation) | بین 401.91 تا 452.15 |
| غذا | 154 |
| حمل‌ونقل | 116 |
| کتاب و متریال درسی | 20.09 |
| اینترنت | 35.16 |
تحصیل در مقطع دکترا در دانشگاه‌های آلمان به‌طور کلی از نظر هزینه بسیار مقرون‌به‌صرفه است، و بیشتر دانشگاه‌های دولتی برای برنامه‌های دکترا، حتی برای دانشجویان بین‌المللی، هیچ شهریه‌ای دریافت نمی‌کنند.
بورسیه تحصیلی در آلمان
برنامه‌های بورسیه تحصیلی که توسط دانشگاه‌های آلمان ارائه می‌شوند، همواره در دسترس دانشجویان داخلی و بین‌المللی قرار دارند. یکی از دلایلی که بسیاری از دانشجویان، آلمان را به‌عنوان مقصد تحصیلی خود انتخاب می‌کنند، رایگان بودن شهریه دانشگاه‌های این کشور است. بر اساس اطلاعات سایت opportunitiescorners، خبر خوش این است که حتی اگر دانشجو موفق به دریافت بورسیه تحصیلی نشود، باز هم می‌تواند به‌صورت رایگان در آلمان تحصیل کند.
بر اساس همین منبع، تمامی دانشجویانی که معدل (CGPA یا Cumulative Grade Point Average) آن‌ها کمتر از 2.5 است نیز می‌توانند بدون پرداخت هزینه‌ای در آلمان به تحصیل بپردازند. در واقع، هر کسی از هر نقطه جهان و با هر میزان بودجه می‌تواند وارد دانشگاه‌های آلمان شود.
حالا بهتر است که از بحث رایگان بودن هزینه تحصیل و اقامت آلمان بگذریم و نگاهی به لیست بورسیه‌های تحصیلی فول فاند (Fully Funded) این کشور در سال 2023 – 2024 بیندازیم:
- بورسیه‌های تحصیلی DAAD: برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکترا
- بورسیه تحصیلی Friedrich Ebert Stiftung: مناسب برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکترا
- بورسیه تحصیلی Rosa Luxemburg Stiftung: برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا
- بورسیه‌های بنیاد هاینریش بول 2023-24 در آلمان (Heinrich Boll Foundation Scholarships): مناسب برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکترا
- بورسیه تحصیلی DAAD Helmut Schmidt برای سال تحصیلی 2023-24: مختص دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد
- بورسیه DAAD EPOS: ویژه دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد، دکترا، رشته‌های MBA، دانشوری (MPhil) یا Master of Philosophy و کارشناسی ارشد حقوق (Master of Laws)
- بورسیه KAAD 2023-24 آلمان: مختص دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا
- بورسیه‌های دانشگاه علمی کاربردی IU (IU University of Applied Sciences Scholarships): برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد، دکترا، و برنامه‌های MBA
همچنین، شما می‌توانید با مشاوران ما تماس بگیرید تا در مورد قوانین و شرایط دریافت ویزای تحصیلی آلمان اطلاعات بیشتری کسب کنید.
هزینه تحصیل در آلمان در دانشگاه‌های خصوصی
برخلاف دانشگاه‌های دولتی، دانشجویان در دانشگاه‌های خصوصی آلمان موظف به پرداخت شهریه هستند. طبق اطلاعات سایت study.eu، دانشجویان این دانشگاه‌ها معمولاً باید برای مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، شهریه‌ای بین 10 هزار تا 20 هزار یورو را در نظر بگیرند. این هزینه‌ها برای دوره‌های کارشناسی معمولاً حدود 10 هزار یورو و برای دوره‌های کارشناسی ارشد حدود 20 هزار یورو است. همچنین، در برخی موارد، هزینه‌های تحصیل در دانشگاه‌های خصوصی ممکن است بسته به اینکه متقاضی از کشورهای اتحادیه اروپا باشد یا خارج از آن، متفاوت باشد. جدول زیر نمونه‌ای از شهریه‌های سالانه مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در برخی از دانشگاه‌های خصوصی آلمان را نشان می‌دهد:
| دانشگاه‌های خصوصی آلمان | شهریه سالانه برای مقطع کارشناسی (به یورو) | شهریه سالانه برای مقطع کارشناسی ارشد (به یورو) |
|---|---|---|
| دانشگاه Constructor University Bremen | 20000 | 20000 |
| مدرسه EU Business School | 13500 | 15000 |
| مدرسه Hertie School | – | 18300 |
| مرکز بین‌المللی IGC International Graduate Center Bremen | – | به‌طور متوسط 10,600، متغیر بین 8,500 تا 11,500 |
| دانشگاه IU University of Applied Science | 5000 | بسته به دوره، متغیر بین 7,000 تا 12,000 |
| دانشگاه Lancaster University Leipzig | 16500 | 22500 |
| دانشگاه Macromedia University of Applied Sciences | 11000 | بسته به محل اقامت، متغیر بین 11,000 تا 13,000 |
| دانشگاه‌های SRH در شهرهای برلین و هایدلبرگ | 8000 | بسته به محل اقامت، متغیر بین 8,000 تا 13,000 |
بر اساس اطلاعات سایت go-scholarships، بیشتر دانشگاه‌های خصوصی آلمان دوره‌های دکترا (PhD) را ارائه نمی‌دهند. در مواردی که ارائه می‌دهند، هزینه‌های تحصیل برای برنامه‌های دکترا در این دانشگاه‌ها بین 25 هزار تا 40 هزار یورو در سال متغیر است.
دانشگاه‌های بدون شهریه برای دانشجویان بین‌المللی
در آلمان، حدود 400 دانشگاه وجود دارد که بسیاری از آن‌ها دانشجویان را بدون دریافت شهریه می‌پذیرند. از این تعداد، بیش از 200 دانشگاه آلمانی برنامه‌های تحصیلی خود را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند، به این معنی که نیازی به آشنایی با زبان آلمانی نخواهید داشت. در زیر فهرستی از دانشگاه‌های بدون شهریه برای دانشجویان بین‌المللی آورده شده است:
- دانشگاه Ludwig Maximilian
- دانشگاه Humboldt
- دانشگاه Bonn
- دانشگاه Cologne
- دانشگاه Freiburg
- دانشگاه Göttingen
- دانشگاه Hamburg
- دانشگاه Heidelberg
همچنین، فهرستی از برخی دانشگاه‌های آلمانی که به زبان انگلیسی تدریس می‌کنند و شهریه‌ای دریافت نمی‌کنند، به شرح زیر است:
- دانشگاه Erfurt
- دانشگاه Duisburg-Essen
- دانشگاه Bremen
- دانشگاه Bayreuth
- دانشگاه Stuttgart
هزینه‌های زندگی در آلمان برای دانشجویان
دانشجویان بین‌المللی که قصد تحصیل و کار در آلمان را دارند، به‌ویژه آن‌هایی که نیاز به ویزا دارند، باید مدارک تمکن مالی خود را ارائه دهند. به‌طور کلی، دانشجویان بین‌المللی برای پوشش هزینه‌های زندگی خود در آلمان نیاز به حدود 934 یورو در ماه دارند، که در مجموع سالانه به 11,208 یورو می‌رسد. در حالی که هزینه‌های تحصیل در آلمان برای بسیاری از دانشجویان مقرون‌به‌صرفه است، بزرگ‌ترین چالش معمولاً مربوط به هزینه‌های اجاره مسکن یا اقامتگاه است.
هزینه‌های اقامت در آلمان برای دانشجویان
همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، تحصیل در هر کشوری هزینه‌های خاص خود را دارد، از جمله اجاره خانه، خورد و خوراک، و هزینه‌های رفت و آمد. اقامت در آلمان نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید هزینه‌های زندگی در این کشور را در نظر بگیرید. در ادامه، دو جدول مربوط به هزینه‌های اقامت در آلمان آمده است:
متوسط هزینه‌های ماهیانه اجاره آپارتمان
| نوع آپارتمان | هزینه ماهیانه به یورو |
|---|---|
| آپارتمان یک‌خوابه در مرکز شهر (Downtown) | 745.00 |
| آپارتمان یک‌خوابه در حومه شهر (Suburbs) | 560.00 |
| آپارتمان 3 خوابه در مرکز شهر (Downtown) | 1,428.00 |
| آپارتمان 3 خوابه در حومه شهر (Suburbs) | 1,067.00 |
متوسط هزینه‌های ماهیانه اجاره آپارتمان در شهرهای مختلف
| شهر | هزینه ماهیانه به یورو |
|---|---|
| مونیخ | 1,094.30 |
| فرانکفورت | 868.91 |
| هامبورگ | 838.94 |
| برلین | 795.90 |
هزینه غذا برای دانشجویان در آلمان
در ادامه به بررسی هزینه‌های مربوط به غذا و سایر مخارج روزمره (نظیر نوشیدنی‌ها، پوشاک و غیره) پرداخته‌ایم که با میانگین قیمت‌های اتحادیه اروپا (EU Average) مطابقت دارند:
هزینه‌های مربوط به اقلام غذایی
| آیتم | هزینه به یورو |
|---|---|
| یک پرس غذا در یک رستوران ارزان | 10.00 |
| فیله مرغ | 7.20 |
| گوشت گوساله | 10.00 |
| گوجه (یک کیلوگرم) | 2.45 |
| سیب زمینی (یک کیلوگرم) | 1.28 |
| تخم‌مرغ (شانه 12 تایی) | 2.20 |
هزینه‌های مربوط به نوشیدنی‌ها
| آیتم | هزینه به یورو |
|---|---|
| آب (هر بطری 0.33 لیتری) | 2.00 |
| نوشابه پپسی (هر بطری 0.33 لیتری) | 2.30 |
| شیر (یک لیتر) | 0.80 |
بدون دیدگاه