تحصیل در مقطع دکترا در آلمان، به‌ویژه در دانشگاه‌های برجسته این کشور، یک انتخاب عالی برای دانشجویانی است که به دنبال ادامه تحصیل در اروپا هستند. سیستم آموزش عالی آلمان از استانداردهای جهانی فراتر بوده و کیفیت آموزشی بالایی را ارائه می‌دهد. وجود امکان تحصیل رایگان و دریافت بورسیه‌های تحصیلی در آلمان، هر ساله بسیاری از علاقه‌مندان را به سوی این کشور جذب می‌کند. دوره دکترا در آلمان معمولاً بین ۳ تا ۴ سال به طول می‌انجامد.
هر ساله بسیاری از افراد از سراسر جهان، رؤیای تحصیل در مقطع دکترا در آلمان را در سر می‌پرورانند، و این امر دلایل زیادی دارد. برخی از عواملی که می‌توانند شما را به تحصیل در مقطع دکترا در آلمان ترغیب کنند، عبارتند از:
دانشگاه‌های برتر جهانی
آلمان دارای بیشترین تعداد دانشگاه‌های رتبه‌دار جهانی نسبت به هر کشور دیگری است.
موسسات تحقیقاتی ویژه
آلمان علاوه بر دانشگاه‌های معتبر خود، میزبان شبکه‌ای از مراکز تحقیقاتی تخصصی و همکاری‌های منحصر به‌فرد بین دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی مانند موسسه ماکس پلانک (Max Planck) است.
مقرون‌به‌صرفه بودن
بیشتر دانشگاه‌های آلمان بدون در نظر گرفتن ملیت دانشجویان، هیچ شهریه‌ای از دانشجویان دکترا دریافت نمی‌کنند.
انواع دوره‌های دکترا در آلمان
به‌طور کلی، در آلمان دو نوع برنامه دکترا وجود دارد: دکترای سنتی و دکترای ساختاریافته.
دکترای سنتی در آلمان
در دوره دکترای سنتی، شما یک پروژه تحقیقاتی را انتخاب می‌کنید و آن را به‌صورت مستقل، با راهنمایی یک استاد متخصص (Doktorvater/ Doktomutter) یا استاد راهنما، به انجام می‌رسانید. در این نوع دوره، می‌توانید تحقیقات خود را در یک دانشگاه، یک سازمان غیردانشگاهی، یا حتی در یک شرکت آلمانی به پیش ببرید.
دکترای ساختاریافته در آلمان
برنامه‌های دکترای ساختاریافته معمولاً به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند و از رویکردی بین‌المللی برخوردارند. علاوه بر نگارش پایان‌نامه، شما باید دوره‌های اضافی را نیز گذرانده و گاهی اوقات با موسسات تحقیقاتی خارجی همکاری داشته باشید.
مدت زمان دوره دکترا در آلمان بستگی به نوع دوره انتخابی دارد؛ دوره دکترای سنتی معمولاً ۴ سال و دوره دکترای ساختاریافته معمولاً ۳ سال به طول می‌انجامد.
روش درخواست برای تحصیل دکترا در آلمان
فرآیند درخواست تحصیل در مقطع دکترا در آلمان کمی با سایر کشورها متفاوت است. اگر قصد دارید برای دکترای سنتی اقدام کنید، باید یک استاد راهنما پیدا کرده و با او تماس بگیرید تا از او بخواهید که بر پایان‌نامه شما نظارت کند. در مقابل، برای دوره‌های دکترای ساختاریافته، باید مستقیماً از طریق مؤسسه یا دانشگاه تحصیلات تکمیلی درخواست خود را ارسال کنید.
شرایط پذیرش برای دوره دکترا در آلمان
برای تحصیل در مقطع دکترا در آلمان، باید حداقل هشت ترم تحصیلی دانشگاهی را قبل از ورود به دکترا پشت سر گذاشته و مدرکی معادل مدرک کارشناسی ارشد آلمان داشته باشید. در برخی موارد، دانشجویان بین‌المللی واجد شرایط می‌توانند با مدرک کارشناسی خود وارد برنامه دکترا شوند (از طریق برنامه سریع)، اما معمولاً لازم است یک آزمون ورودی را نیز بگذرانند.
مدارک مورد نیاز
مدارک مورد نیاز برای پذیرش ممکن است بسته به رشته تحصیلی و دانشگاه متفاوت باشد، اما بیشتر آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
نامه‌ای از استاد راهنمای دکترا
در صورتی که برای دکترای سنتی درخواست می‌دهید، باید نامه‌ای از استاد راهنمای خود ارائه کنید که نشان دهد او قصد دارد بر پایان‌نامه شما نظارت کند.
مدارک دانشگاهی
شامل نسخه‌های معتبر از گواهینامه‌های دانشگاهی
سوابق تحصیلی
شامل ریزنمرات و مدارک تحصیلی مربوط به مقاطع قبلی
توصیه‌نامه‌ها
حداقل دو توصیه‌نامه، که باید از اعضای هیئت علمی که پیش‌تر با آن‌ها کار کرده‌اید، دریافت شده باشد.
الزامات زبانی برای تحصیل دکترا در آلمان
برنامه‌های دکترای ساختاریافته اغلب به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند، بنابراین باید در یکی از آزمون‌های مهارت زبان انگلیسی مانند تافل یا آیلتس شرکت کنید. حداقل نمره آیلتس برای پذیرش در دوره دکترا بین ۶.۵ تا ۷.۵ است و شما باید در هر چهار مهارت آزمون، نمره‌ای حداقل ۵.۵ کسب کنید. همچنین، نمره موردنیاز برای تافل بین ۹۰ تا ۱۰۰ است.
در مورد دکترای سنتی، ممکن است از شما خواسته شود پایان‌نامه خود را به زبان آلمانی بنویسید. بنابراین، باید مهارت‌های زبان آلمانی خود را از طریق آزمون‌هایی مانند TestDaF یا DSH ثابت کنید.
| نام دانشگاه | شهریه ترم |
|---|---|
| دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ | ۱۵۲.۳۰ یورو |
| دانشگاه فنی مونیخ | ۱۵۲.۳۰ یورو |
| دانشگاه هومبولت برلین | ۲۴۰.۶۴ یورو |
| دانشکده اقتصاد بن | ۱۲۰۰ یورو |
| دانشگاه آزاد برلین | ۲۳۷.۸۹ یورو |
| دانشگاه RWTH آخن | ۳۱۷.۵۱ یورو |
| دانشگاه گوتینگن آلمان | ۳۰۰ یورو |
| دانشگاه فرایبورگ | ۶۴۴ یورو |
شهریه دانشگاه‌های آلمان در مقطع دکترا
در مقطع دکترا، دانشگاه‌های دولتی آلمان تا سه سال (شش ترم) تحصیل را به‌صورت رایگان ارائه می‌دهند. اگر مدت تحصیل شما بیش از این زمان طول بکشد، ممکن است نیاز به پرداخت شهریه داشته باشید.
روند تحصیل دکترا در آلمان
به‌طور کلی، هر دو نوع برنامه دکترا در آلمان شامل انجام یک پروژه تحقیقاتی و نگارش پایان‌نامه هستند. اما تفاوت‌های اساسی بین این دو وجود دارد:
دوره دکترای سنتی
این نوع دوره به شما اجازه می‌دهد که به‌طور مستقل و با انعطاف بیشتری بر روی پروژه دکترای خود کار کنید. حضور در کلاس‌ها و برنامه درسی اجباری نیست، و تمرکز اصلی شما بر تکمیل تحقیق و نگارش پایان‌نامه خواهد بود. در این دوره، شما باید یک استاد راهنما را برای پروژه تحقیقاتی خود انتخاب کنید. با وجود راهنما، از شما انتظار می‌رود که بخش عمده‌ای از پایان‌نامه خود را به‌طور مستقل انجام دهید.
دوره دکترای ساختاریافته
این برنامه شامل شرکت در کلاس‌های اجباری، سمینارها، و ارزیابی‌هایی در موضوعات مرتبط با تحقیق است. شما به‌طور فردی و همچنین در گروه‌های بزرگ‌تر، روی پروژه‌های تحقیقاتی با دانشجویان دیگر و تیم‌های دانشگاهی کار خواهید کرد. در این نوع دوره، یک تیم سرپرستی برای نظارت بر تمامی دانشجویان دکترا وجود دارد، که به تسهیل همکاری‌های میان‌رشته‌ای کمک می‌کند.
امتحان و ارزیابی
دانشجویانی که در برنامه دکترای سنتی تحصیل می‌کنند، ملزم به ارائه پایان‌نامه دکترا و دفاع از آن (Rigosorum) در برابر حداقل دو استاد مرتبط با زمینه تحقیقاتی خود هستند. در برخی موارد، امتحانات شفاهی جایگزین دفاع از پایان‌نامه می‌شود. دفاع از پایان‌نامه بیشتر بر روی تحقیقی که انجام داده‌اید و دلایل آن متمرکز است، در حالی که امتحانات شفاهی دانش جامع شما را در این حوزه ارزیابی می‌کنند.
در صورتی که برنامه دکترای ساختاریافته را انتخاب کنید، باید بین ۱۸۰ تا ۲۴۰ واحد اجباری را با موفقیت پشت سر بگذارید. همچنین، دانش شما از محتوای دوره‌های ارائه‌شده در سخنرانی‌ها و سمینارها نیز ارزیابی می‌شود. علاوه بر این، شما ملزم به نگارش پایان‌نامه و شرکت در امتحانات شفاهی خواهید بود.
شرایط بورسیه تحصیلی دکترا در آلمان
آلمان بیشترین سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه را در میان کشورهای اروپایی انجام می‌دهد، و بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری به حمایت از دانشجویان دکترا اختصاص دارد. در اینجا به سه نوع بورسیه تحصیلی ویژه دانشجویان دکترا در آلمان اشاره شده است:
بورسیه بنیاد تحقیقات آلمان (DFG)
بنیاد DFG به‌عنوان نهاد اصلی تأمین مالی تحقیقات در آلمان شناخته می‌شود. بورسیه دکترا که توسط DFG ارائه می‌شود، برای تمامی دانشجویان دکترا که واجد شرایط هستند، بدون توجه به ملیت آن‌ها در دسترس است. این بورسیه معمولاً به شکل قرارداد کاری یا کمک‌هزینه تحصیلی به میزان تقریبی ۱۳۶۵ یورو در ماه ارائه می‌شود.
بورسیه تحصیلی StipendiumPlus
StipendiumPlus یک شبکه از سازمان‌ها است که هدف آن حمایت از دانشجویان در آلمان است. این سازمان‌ها بودجه‌ای را که توسط وزارت آموزش و تحقیقات فدرال آلمان (BMFBF) تأمین می‌شود، بین دانشجویان دکترا توزیع می‌کنند و سالانه حدود ۴۰۰۰ دانشجوی دکترا را مورد حمایت قرار می‌دهند. شبکه StipendiumPlus شامل ۱۳ نهاد مالی مختلف است که عمدتاً در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی فعالیت دارند و به دانشجویانی که در این زمینه‌ها تحصیل می‌کنند، کمک می‌کنند.
بورسیه خدمات تبادل دانشگاهی آلمان (DAAD)
سازمان DAAD برای تقویت همکاری‌های بین‌المللی بین آلمان و دیگر کشورها طراحی شده است. برنامه‌های فعلی DAAD برای تأمین مالی دانشجویان دکترا شامل موارد زیر می‌شود:
کمک‌های تحقیقاتی برای برنامه‌های دکترا در آلمان: این برنامه برای دانشجویان بین‌المللی است که قصد دارند تحصیلات دکترای خود را در یکی از مؤسسات آلمانی به پایان برسانند. این بورسیه تا چهار سال و با مبلغی بین ۸۵۰ تا ۱۰۰۰ یورو در ماه ارائه می‌شود و شامل حمایت‌های اضافی برای هزینه‌های سفر، بیمه درمانی و سایر هزینه‌ها نیز می‌باشد.
کمک‌های تحقیقاتی برای مدارک دکترا تحت نظارت دو کشور: این بورسیه برای دانشجویانی است که تحصیلات دکترای خود را با همکاری دانشگاه‌های آلمان و دانشگاه‌های کشور خود انجام می‌دهند. این کمک‌هزینه به میزان حداکثر ۱۲۰۰ یورو در ماه و برای مدت دو سال در نظر گرفته شده است.
رتبه‌بندی بین‌المللی QS دانشگاه‌های آلمان
بسیاری از دانشگاه‌های آلمان در میان بهترین دانشگاه‌های جهان قرار دارند. برخی از این دانشگاه‌های برتر و رتبه‌های آن‌ها در رده‌بندی QS 2024 عبارتند از:
| نام دانشگاه | نام رسمی دانشگاه | QS 2024 |
|---|---|---|
| دانشگاه فنی مونیخ | Technical University of Munich | ۳۷ |
| دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ | Ludwig-Maximilians-Universität München | ۵۴ |
| دانشگاه هایدلبرگ | Heidelberg University | ۸۷= |
| دانشگاه آزاد برلین | Free University of Berlin | ۹۸ |
| دانشگاه فنی آخن | RWTH Aachen University | ۱۰۶ |
| دانشگاه فناوری کارلسروهه | KIT, Karlsruhe Institute of Technology | ۱۱۹ |
| دانشگاه هومبولت برلین | Humboldt-Universität zu Berlin | ۱۲۰ |
| دانشگاه فنی برلین آلمان | Technische Universität Berlin (TU Berlin) | ۱۵۴= |
| دانشگاه آلبرت لودویگ فرایبورگ | Albert Ludwigs Universitaet Freiburg | ۱۹۲= |
| دانشگاه هامبورگ | University of Hamburg | ۲۰۵ |
| دانشگاه ابرهارد کارلز، توبینگن | Eberhard Karls University, Tübingen | ۲۱۳ |
| دانشگاه ارلانگن نورنبرگ آلمان | Friedrich Alexander Universität Erlangen Nürnberg | ۲۲۹ |
| دانشگاه گوتینگن | University of Göttingen | ۲۳۲ |
| دانشگاه بن | University of Bonn | ۲۳۹= |
| دانشگاه فنی دارمشتات آلمان | Technical University of Darmstadt | ۲۴۶= |
| دانشگاه فنی درسدن آلمان | Technische Universität Dresden | ۲۴۶= |
| دانشگاه کلن | University of Cologne | ۲۶۸= |
| دانشگاه گوته فرانکفورت آلمان | Goethe University Frankfurt am Main | ۳۰۲= |
| دانشگاه اشتوتگارت آلمان | Universität Stuttgart | ۳۱۲ |
| دانشگاه رور بوخوم آلمان | Ruhr Universität Bochum | ۳۷۵= |
اخذ ویزا برای تحصیل دکترا در آلمان
ویزای دانشجویی آلمان معمولاً برای دوره‌های بیش از ۳ ماه صادر می‌شود. اگر نیاز به اقامت طولانی‌تر داشته باشید، باید به اداره ثبت‌نام بیگانگان در آلمان مراجعه کرده و مجوز اقامت دانشجویی دریافت کنید.
مدارک لازم برای درخواست ویزای دانشجویی آلمان
برای درخواست ویزای دانشجویی آلمان، نیاز به ارائه مدارک زیر دارید:
- فرم تکمیل‌شده درخواست ویزای دانشجویی
- نامه پذیرش از دانشگاه
- گواهینامه‌های تحصیلی مقاطع قبلی
- گذرنامه معتبر
- مدارکی که وضعیت مدنی شما را اثبات می‌کنند (مانند شناسنامه، گواهی ازدواج، شناسنامه کودکان، گواهی فوت همسر)
- دو قطعه عکس باکیفیت
- کپی ویزاهای قبلی (در صورت وجود)
- اثبات محل اقامت در آلمان (شما باید نشان دهید که برای دوره تحصیل خود در آلمان، محل اقامت مناسبی دارید)
- اثبات داشتن بیمه درمانی معتبر برای کل مدت اقامت در آلمان
- رزومه (CV)
- انگیزه‌نامه: در این نامه باید دلایل انتخاب دانشگاه، برنامه تحصیلی و اهداف خود را شرح دهید.
- اثبات مهارت زبان آلمانی یا انگلیسی: برای دوره‌هایی که به زبان آلمانی تدریس می‌شوند، دانشجویان بین‌المللی باید نمره آزمون‌های TestDaf یا DSH را ارائه دهند. برای دوره‌هایی که به زبان انگلیسی برگزار می‌شوند، ارائه نمرات TOEFL یا IELTS الزامی است.
- اثبات تمکن مالی: دانشجویان باید نشان دهند که برای تأمین هزینه‌های زندگی خود در آلمان، حداقل مبلغ ۱۲,۳۲۴ یورو در سال یا ۱,۰۲۷ یورو در ماه را دارند.
اگر برای یک دوره تحصیلی درخواست داده‌اید و نامه تأیید دریافت کرده‌اید اما هنوز پذیرش رسمی دریافت نکرده‌اید، باید برای ویزای متقاضی دانشجویی آلمان اقدام کنید. این نوع ویزا همچنین برای کسانی است که باید در آزمون‌های ورودی دانشگاه‌های آلمان شرکت کنند. ویزای متقاضی دانشجویی معمولاً ۳ ماه اعتبار دارد، اما امکان تمدید آن برای ۶ ماه دیگر نیز وجود دارد.
هزینه زندگی دانشجویان دکترا در آلمان
اگرچه بسیاری از دانشجویان می‌توانند در آلمان به‌صورت رایگان تحصیل کنند، اما هزینه‌های مربوط به مهاجرت و زندگی در این کشور اجتناب‌ناپذیر است. دانشجویان اغلب در یافتن مسکن مقرون‌به‌صرفه در آلمان با چالش مواجه می‌شوند. معمولاً بزرگترین بخش از بودجه ماهانه دانشجویان به پرداخت اجاره اختصاص می‌یابد. خوابگاه‌های دانشجویی معمولاً گزینه‌ای ارزان‌تر برای اقامت هستند، به‌طوری‌که اجاره ماهانه در یک خوابگاه دانشجویی بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ یورو متغیر است.
اگر ترجیح می‌دهید به تنهایی زندگی کنید، می‌توانید یک آپارتمان اجاره کنید. اجاره آپارتمان، راحت‌ترین اما گران‌ترین گزینه اقامت در آلمان است. به‌طور متوسط، دانشجویان ماهانه حدود ۳۸۹ یورو برای اجاره آپارتمان پرداخت می‌کنند. به‌طورکلی، میانگین هزینه‌های زندگی یک دانشجو در آلمان در ماه حدود ۸۵۰ یورو است.
نمونه هزینه‌های زندگی در آلمان
| نام اقلام | هزینه |
|---|---|
| شیر | ۱.۰۸ یورو |
| برنج | ۲.۴۰ یورو |
| تخم مرغ (۱۲ عدد) | ۳.۰۴ یورو |
| پنیر محلی | ۱۲.۱۸ یورو |
| فیله مرغ | ۱۱.۷۸ یورو |
| گوجه‌فرنگی (۱ کیلوگرم) | ۱.۷۱ یورو |
| سیب‌زمینی (۱ کیلوگرم) | ۱.۵۱ یورو |
| پیاز (۱ کیلوگرم) | ۱.۴۷ یورو |
| بطری آب معدنی (۱.۵ لیتری) | ۰.۶۱ یورو |
کار پس از تحصیل دکترا در آلمان
قوانین مربوط به کار پس از اتمام دوره دکترا در آلمان به ملیت شما بستگی دارد. دانشجویان کشورهای اتحادیه اروپا (EU) و منطقه اقتصادی اروپا (EEA) نیازی به دریافت مجوز کار ندارند. اما دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا و EEA می‌توانند مجوز اقامت خود را تا ۱۸ ماه تمدید کنند تا فرصت جستجوی کار مرتبط با رشته تحصیلی خود را داشته باشند.
بدون دیدگاه